DÜNYADA BİR İLK
YEŞİL MERCİMEK İMALATI
1987 yılının Ekim ayında G.Antep Şube Müdürlüğün sorumluluğunda 150 ton/gün kapasiteli yedi fabrikada Kabuklu Kırmızı mercimek imalatı devam ederken o tarihte Mersin Şube Müdürlüğünde bulunan Genel Müdür Yardımcımız Ergin Erzumlu telefonla beni arayarak Kırıkhan Ajans Müdürlüğü stoklarında bulunan 400 ton civarında Kabuklu Yeşil Mercimeğin G.Antep’e sevk talimatının verildiği ni,G.Antep’e gelen yeşil mercimeklerin K.Kırmızı mercimek gibi kırılmasını ve neticeden bilgi verilmesini talimatladı.O güne kadar K.Yeşil mercimek imalatı hiç yapılmamıştı.Ertesi gün Kırıkhan Ajansından 100 ton Yeşil Mercimek gelmişti. Gelen yeşil mercimekleri boş deposu bulunan Işık Mercimek fabrikasına boşalttık ve bir gün sonrada kırma işlemi için Kabuklu kırmızı mercimek imalatına göre dizayn edilmiş fabrika sisteminde imalata başladık.Ancak imalata verdiğimiz yeşil mercimeklerin % 10 u nun kabuğu soyulmuyordu Kırma taşlarının ayarları çabuk bozuluyordu.Ayrıca Bu yeşil Mercimekler Hatay yöresinde Amik ovasında üretildiğinden tarlalara daha önceki yıllarda ekilen Kabuklu Kırmızı Mercimek tohumları ile karıştığından üretilen Yeşil mercimek içerisinde % 5 oranında Kırmızı mercimek olduğu ve imal edilen Yeşil mercimekler görüntü olarak sarı kırmızı olarak görülmekteydi.İmal edilen Yeşil iç mercimklerden 5 Kğ.lık bir numuneyi Genel Müdür Yardımcımız Ergin ERZURUMLU’ya verilmek üzere Mersin Şube Müdürlüğüne gönderdik.Bu Yeşil Mercimek imalatıda nereden çıktı sorusunun cevabını Bölge Müdürümüz Turgut ALPSAR anlattı.
O dönemde Başbakan olan Turgut ÖZAL kalabalık bir işadamı ve bürokrat gurubuyla Hindistan’a gitmişti.TMO yu da Genel Müdürümüz Ahmet ÖZGÜNEŞ temsil ediyordu.Tabi o dönem orta anadoluda 3 yıl içinde üreticiden satın alınan üçyüzbin ton Kabuklu yeşil mercimek stoku bulunuyordu,bu stokun büyük bir bölümü Topraklı polietilenli yığınlarda muhafaza ediliyordu.TMO bu mercimekleri ihraç edemiyordu çünkü dünyada yeşil mercimek üreten iki ülke den birisi Türkiye,diğeri ise Kanada idi,Kanada ürettiği yeşil mercimekleri Avrupa ülkelerine ihraç ediyordu. Bu nedenle Yeşil mercimek ihracatı Kanada’nın elin de idi.Bu nedenden dolayı Genel Müdürümüz TMO stoklarındaki yeşil mercimeklerin ihracatı için Pazar arıyordu. Hindistan ’daki firmaların hiç birisi yeşil mercimeği almak istemez, ancak bir firma Genel Müdürümüze Fiğ tohumlarını gösterir.Fiğ orta Anadoluda yetişen küçük sarı renkte hayvan yemi olarak kullandğımız bir bitkidir.Tabi üretimide fazla değildir.Genel Müdürümüz Oteline döner ken avucunda bulunan Kabuklu yeşil mercimeği ovalarken yeşil mercimeğin kabuğu çok ince olduğundan soyulur,ve sarı iç mercimek ortaya çıkar,bu sarı mercimek iki parçaya bölünürse Hintli firmaların istediği Fiğ ürününe benzer yeşil iç mercimek elde edilebilir düşüncesiyle,daha çok yeşil mercimeği elde soyarak Hint firmalarına gösterirler.Görüşülen firma yetkilileri soyulmuş yeşil mercimeği bu şekilde iki parçaya bölünmesi halinde satın alacaklarını söylemişler.İşte yeşil mercimeğin kırılmasına yani imalatına karar verilmesi bu şekilde olmuştur.
G.Antep’teki mercimek kırma fabrikaları tamamen Kabuklu Kırmızı mercimek imalatına yönelik olarak dizayn edildiklerinden,Yeşil mercimek imalatınada bu fabrikalarda devam edilecekti,Orta Anadolu’dan G.Antep’e Kabuklu yeşil mercimek sevkiyatı başlamıştı.Tabi yeşil mercimek imalatı içinde,kırmızı mercimek imalatı yapan fabrikalara ilaveten ek yeni fabrikaların devreye girmesi gerekiyordu ve durum çok acildi,şehir içinde 10 adet fabrika acilen devreye sokuldu Kırım ücreti Kırmızı merecimek imalatında olduğu gibi 4,75 Tl/ton..olarak belirlendi.Yeşil mercimek imalatı başlamıştı,Şubemizde Genel Müdürlüğümüz Alım ve Muhafaza Daire başkanlığı Hububat Şube Müdürü Levent HEKİMOĞLU da bulunuyordu.Tüm denemelerimize rağmen Yeşil mercimek imalatında istenen spektleri elde edemiyorduk,sekizbin ton yeşil mercimek imalatı yapılmış ancak kabuğu soyulmamış dane oranını % 5 ten aşağı düşürememiştik,bunun sebebi de yeşil mercimek içerisinde bulunan çakmak taşlarının,Mercimek kırma taşlarının ayarını bozarak mercimeğin kabuğunu soyulmadan kaçmasına neden olmasıydı,Kırma taş ayarlarını fazla sıktığımızda mercimek una dönüşüyordu,bir çok denemeler yapıldı başaramıyorduk.Sonunda boş bir fabrika bulup deneme yapmaya karar verdim. G.Antep’in çıkışında Havaalanı yolu üzerinde boş bir fabrika buldum,fabrika sahibi ile konuştum ücretsiz deneme yapmamıza izin verdi. Şubede bulunan ofis kamyonuna yeşil mercimek yükletip,yanımada Kemal DEMİRCAN adındaki Eksperi alarak deneme yapacağımız fabrikaya gittik.Eksper Kemal beye,elek üreten firmalara gidip,her çeşit elekten ikişer metre alıp getirmesini söyledim.2 saat kadar sonra Kemal bey elek örnekleriyle geldi,deneme iş işlemine başlamıştık,1 gün sabaha kadar deneme yaptık başaramadık,2.gün öğleden sonra uzun delikli eleklere sıra gelmişti,önce uzun delikli elekleri normal şeklide monte ettik denedik olmadı,mercimek içindeki çakmak taşlarınının elekten dışarıya atılmasında nasıl bir yöntem uygulamamız gerektiğini düşünmeye başladık,Mercimek içindeki çakmak taşlarının eleme sırasında ortam bulup mercimekle birlikte alta düşmemesi gerekiyordu,o halde bu ortamı oluşturmamız lazımdı,burada bir başka etkende mercimeğin eleğe düşüş hızıydı bu faktörleri düşününce,olay çözülür gibi oldu,o güne kadar hiç denenmemiş bir yöntem uygula yacaktık.2 metre uzunluğundaki uzun delikli eleği ortadan keserek 2 parçaya ayırdık.bir parçasını uzun delikler dikey gelecek şekilde,diğer parçasını ise delikdelikler yatay gelecek şekilde monte ettik.ve kamyondaki mercimeği kuyuya dökerek denemeye başladık mercimekler eleğin üzerine akmaya başladı,evet çakmak taşları dışarıya akıyordu,çünkü aşağıya düşecek ortamı bulamıyordu.Yeşil mercimekler yassı olduğundan uzun delikli eleklerden rahatça aşağıya düşüyordu.evet sonunda başarmıştık,istediğimiz spektlerde yeşil mercimek imalatı yapabilecektik. Saat 16.00 gibi fabrika telefonundan beni istediler,şubeden arıyorlardı,Gene Müdürlüğümüzden 3 daire başkanı bir şube müdürünün hava alanında olduklarını Şubeye geleceklerini söylediler.Bizimde fabrikada işimiz bitmişti.Fabrika sahibine teşekkür ederek fabrikadan ayrıldık.Şubeye geldiğimizde Dış ticaret Daire Başkanı,İç Ticaret Daire Başkanı,Alım ve Muhafaza Daire Başkanı,Dış Ticaret Daire başkanlığından bir şube Müdürü odamda oturuyorlardı.Hoş geldiniz merasiminden sonra konuya girdiler,istediğimiz spektlerde mercimek imalatının nasıl yapılacağını bulduğumuzdan haberleri yoktu Hindistan’dan bazı firmalarla satış anlaşmaları yapıldığını spektlerin 2+2 olduğunu bunu nasıl yapacağımı soruyor- lardı.Bende artık istediğimiz spektlerde yeşil mercimek imalatını yapabileceğimizi hatta sıfır spektli mercimek imal edebileceğimizi söyledim,Daire başkanları şoke olmuştu,çünkü uzun süredir denemeler yapılıyor başarılı olunamıyordu sekizbin ton yeşil iç mercimek imal edilmiş ancak satış spektlerine uymuyordu.Yeşil mercimek imalatı yapan fabrika sahiplerini Şubeye çağırdım.Sabahtan itibaren elek sistemlerini verdiğim örneğe göre değiştirmelerini istedim. ve Yeşil mercimek imalatı o gün sabah istediğimiz kalite ve spektlerde başladı,bir hafta içerisinde imalat yapan fabrika sayısı 33 e yükseldi,peş peşe satış söz leşmeleri gelmeye başladı.Hindistan da bulunan ATKO firması G.Antep’e imalat mahaline gelerek imalatı gördükten sonra yüzbin ton yeşil iç mercimek satın aldı.Yeşil mercimek imalatından elde edilen mercimek unu çorba yapımında kullanıldı.iç mercimek ve mercimek unu reklamları TV. lerde Ayşe BAYSAL tarfından sunuldu.Yeşil mercimek imalatı Dünyada ilk defa Türkiye’de TMO G.Antep Şube - Müdürlüğünce gerçekleştirildi.O günden sonra dünya Yeşil mercimek ticareti Türkiye nin eline geçti.
Recep ERDOĞ